Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów
Przyczyna: Wirus zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów.
Gospodarz: Kotowate, przede wszystkim w wieku 6 miesięcy – 2 lata i starsze niż 13 lat.
Czas inkubacji: Zmiennie (tygodnie lub czasami do ponad 1 roku),
Objawy:
gorączka,
spadek apetytu,
wypływ z worków spojówkowych i jamy nosowej,
powiększone węzły chłonne.
Dwie postacie:
- Postać wysiękowa: 75%
- Postać bezwysiękowa (sucha): 25%
Prognoza: Zła.
Zapobieganie: Szczepienie.
Zakażenie
Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów – FIP (Feline Infectious Peritonitis) jest wywoływane przez koronawirusy. Wirus ten wykazuje wysoki stopień podobieństwa, także antygenowego) z koronawirusami psów, świń oraz ludzi. Wirus zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów jest prawdopodobnie mutacją koronawirusa jelitowego, który może powodować u kotów łagodne stany zapalne jelit. Wirus namnaża się w komórkach jelita i może być ponownie wydalony do środowiska. Mechanizm powstawania zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów nie jest do końca poznany. Przypuszcza się, że wirus po wniknięciu drogą pokarmową (lub aerogenną) początkowo namnaża się w migdałkach i nabłonku jelit. Następnie dochodzi do wiremii, w czasie której we krwi obecne są wirusy oraz zakażone monocyty. W fazie uogólnionego zakażenia zarazek usadawia się przede wszystkim w wątrobie, śledzionie i węzłach chłonnych oraz innych miejscach, gdzie występuje dużo makrofagów. Proces ten trwa na tyle długo, że w surowicy pojawiają się przeciwciała i powstają kompleksy antygen-przeciwciało. Makrofagi fagocytują kompleksy immunologiczne, ale nie są w stanie zneutralizować zawartego w nich koronawirusa, który replikuje się prowadząc do zniszczenia fagocytów i uwalnia się do krwi. Kompleksy immunologiczne prowadzą do aktywacji dopełniacza, który powoduje objawy chorobowe. Prawdopodobnie większość kotów nie zakaża się zakaźnym zapaleniem otrzewnej, lecz sama go tworzy, przy czym z infekcji FECV tworzy się własna mutacja, bardziej patogenny wariant, który wywołuje FIP.
Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów
Badania wykazały, że istnieją trzy czynniki ryzyka, które wspierają przekształcenie w FIPV:
•podatność genetyczna
•obecność zwierząt chronicznie rozsiewających jelitowy koronawirus FECV
•bliskość populacji, która wspiera rozsiewanie jelitowego koronawirusa FECV
W obrazie choroby wywoływanej przez wirus zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów mogą występować niespecyficzne symptomy (gorączka, zmniejszenie łaknienia, posmutnienie), które z biegiem czasu mogą przekształcić się w jedną z dwóch postaci choroby:
•Postać bezwysiękowa: ziarniniaki w wielu narządach np. wątrobie, nerkach, oczach, ośrodkowym układzie nerwowym
•Postać wysiękowa: włóknikowe zapalenie błon śluzowych, rozwój wodobrzusza, utrata wagi, posmutnienie, anemia
Nie jest znany sposób na odróżnienie przeciwciał przeciwko jelitowemu koronawirusowi i wirusowi zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów. Przeciwciała humoralne, normalnie będące wskaźnikiem ponownej infekcji wirusowej, w tym przypadku nie nadają się do zwalczania zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów, są jednak wskazówką, że naturalna ochrona przeciwko tej chorobie jest reakcją komórkową.
Odporność
Ponieważ obecność przeciwciał we krwi nie chroni przed zachorowaniem, poszukuje się innych możliwości profilaktyki zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów. Szczepienie przy pomocy Primucell FIP polega na podawaniu do nosa atentowanego, wrażliwego na temperaturę szczepu koronawirusa kotów. Wirus ten namnaża się jedynie w błonie śluzowej jamy ustnej i nosowej oraz gardła, gdzie temperatura jest niższa niż w innych częściach ciała. Wirus szczepionkowy indukuje tam silną lokalną odporność poprzez syntezę przeciwciał na błonach śluzowych oraz odporność komórkową, przy minimalnym tworzeniu przeciwciał humoralnych. Szczepienie jest najskuteczniejsze u kociąt negatywnych serologicznie. Kocięta te powinny być wcześniej odstawione (w wieku 5-6 tygodni) i odizolowane od innych kotów, tak żeby nie były narażone na niebezpieczeństwo infekcji w wyniku rozsiewania jelitowego koronawirusa przez inne zwierzęta. Jeśli dorastają w izolacji, mogą być chronione od 16 tygodnia życia poprzez dwukrotne szczepienie w odstępie 3 tygodni.
Właściwości szczepionki przeciwko zakaźnemu zapaleniu otrzewnej
Primucell FIP zawiera (0,5 ml): atenuowany koronawirus kotów (FIPV), szczep Norden DF2-ts nie mniej niż 104,8 TCID50, nie więcej niż 107,4 TCID50. Szczepionka przeznaczona jest do czynnego uodparniania zdrowych kotów w wieku 16 tygodni i starszych przeciwko zakaźnemu zapaleniu otrzewnej. Primucell FIP podaje się donosowo w dawce jednorazowej 0,5 ml (po 0,25 ml do każdego otworu nosowego). Szczepienie wykonuje się dwukrotnie w odstępie 3 tygodni. Pełna odporność rozwija się trzy tygodnie po drugim szczepieniu i utrzymuje się przez co najmniej 12 miesięcy. Dla podtrzymania odporności zalecana jest coroczna rewakcynacja pojedynczą dawką szczepionki.
